Yeni doğmuş bir memeli ilk kez gözlerini açtığında, etrafındaki dünyayı görsel olarak anlayabilir. Fakat bu, onlar görme deneyimini yaşamadan önce nasıl olur?
Yale'de yapılan yeni bir araştırma, memelilerin bir bakıma, deneyimleyecekleri dünyayı daha doğmadan hayal ettiklerini gösteriyor. Oftalmoloji ve görsel bilimler profesörü Michael Crair tarafından yönetilen bir ekip, farelerin gözleri açılmadan önce neonatal retinadan yayılan aktivite dalgalarını inceledi. Araştırma 23 Temmuz tarihinde Science dergisinde yayımlandı.
Neonatal retinadan yayılan aktivite doğumdan hemen sonra kaybolur ve yerini, bilginin daha fazla kodlandığı ve depolandığı beyne görsel uyaranların daha olgun bir sinirsel iletim ağı alır. Çalışmada, Yale yüksek lisans öğrencileri Xinxin Ge ve Kathy Zhang liderliğindeki Crair'in ekibi, bu faaliyet dalgalarının kökenlerini araştırdı. Doğumdan kısa bir süre sonra, ancak gözleri açılmadan önce farelerin beyinlerini görüntüleyen Yale ekibi, bu retina dalgalarının, hayvanın çevrede ilerlemesi durumunda ortaya çıkacak aktiviteyi taklit eden bir düzende aktığını buldu.
Crair, "Bu erken dönem rüya benzeri aktivite evrimsel anlamda mantıklı çünkü bir farenin gözlerini açtıktan sonra neyle karşılaşacağını tahmin etmesine ve çevresel tehditlere anında yanıt vermeye hazır olmasına izin veriyor" dedi.
Yale ekibi daha da ileri giderek, yenidoğan farelerde ileri hareketi taklit eden retina dalgalarını yaymaktan sorumlu hücreleri ve devreleri de araştırdı. Retinada nörotransmiterleri serbest bırakan hücreler olan starburst amacrine hücrelerinin işlevini bloke etmenin, dalgaların ileri hareketi taklit eden yönde akmasını engellediğini buldular. Bu da farenin doğumdan sonra görsel harekete tepki verme yeteneğinin gelişimini bozar.
Şaşırtıcı bir şekilde, farenin yetişkin retinasında aynı hücreler, çevresel ipuçlarına yanıt vermelerini sağlayan daha karmaşık bir hareket algılama devresinde çok önemli bir rol oynar.
Fareler elbette doğumdan hemen sonra çevrelerinde hızla gezinme yetenekleri bakımından insanlardan farklıdır. Bununla birlikte, insan bebekleri aynı zamanda nesneleri hemen algılayabilir ve görme alanları boyunca hareket eden bir parmak gibi hareketi tanımlayabilir, bu da görsel sistemlerinin doğumdan önce hazır olduğunu düşündürür.
Crair, "Bu beyin devreleri doğumda kendi kendine organize olur ve erken öğretimin bir kısmı gerçekleşmiş olur." diyor. "Gözlerini açmadan önce ne göreceğini hayal etmek gibi."
Kaynaklar ve İleri Okuma
Xinxin Ge, Kathy Zhang, Alexandra Gribizis, Ali S. Hamodi, Aude Martinez Sabino, Michael C. Crair. Retinal waves prime visual motion detection by simulating future optic flow. Science, 2021; 373 (6553): eabd0830 DOI: 10.1126/science.abd0830
https://www.sciencedaily.com/releases/2021/07/210722142037.htm
Comments