İki gen, Avrupa'daki araştırmacılar tarafından menopoz başlangıcı ile ilişkili olarak tanımlandı ve farelerde manipüle edilmesi üreme ömürlerini uzattı. Menopoz, kadınlarda menstruasyon ve üreme yaşamının sonunu işaret eden doğal biyolojik süreci ifade eder. Kadınlar genellikle 40'lı veya 50'li yaşlarda menopoz yaşarlar ve resmi olarak menstruasyon olmadan 12 ay sonra teşhis edilir. Hoş olmayan süreç, birçok kadında sıcak basması ve ruh hali değişiklikleri gibi deneyimlerle karakterizedir.
Çalışma için, Avrupa kökenli 200,000'den fazla kadının analizi, yumurtalık yaşlanmasının 290 genetik varyantını (veya bir geni oluşturan DNA dizisinde kalıcı değişiklikler) ortaya çıkardı. Araştırmacılar, tanımlanan varyantların DNA hasar tepkisi (DDR) adı verilen bir süreçte yer aldığını ve DNA'ya verilen herhangi bir hasarın onarılmasından sorumlu olduğunu belirtti. Menopozun, bu varyantlar nedeniyle anahtar genlerde fonksiyon kaybı ile ilişkili olduğunu söylediler.
Deneysel modeller kullanarak, araştırmacılar ayrıca yumurtalık üretim ve tükenme oranını belirlemede bir kadının hayatı boyunca oynadıkları rolü vurgulamak için genleri manipüle ettiler. Kadınlar ve tüm dişi memeliler, gelecekteki yumurtalar haline gelecek olan oositler veya hücreler şeklinde sabit sayıda yumurta ile doğarlar. Yumurtalıklar doğumdan sonra yeni yumurta üretme yeteneğine sahip değildir.
Çalışma ayrıca, bazı DNA hasar tepkisi yollarının doğurganlığı artırmak ve farelerde üreme kabiliyetini uzatmak için genetik olarak manipüle edilebileceğini göstermiştir. Henüz erken aşamalarda olmasına rağmen, araştırma kadın üreme sisteminin yaşlanma süreci, yumurtalık üretimi ve tükenme oranı ve bu süreçleri yöneten genler hakkında çok önemli bilgiler sunmaktadır. Nature Wednesday dergisinde yayımlanan bulgular, insan doğurganlığı için gelecekteki hedefli terapötik yaklaşımları etkileyebilecek yeni ipuçları sunmaktadır.
Yazarlar ayrıca, tespit edilen genetik varyantların, kadınlarda üreme ömrünün uzamasının kemik sağlığını iyileştirdiğini ve Tip 2 diyabet riskini azalttığını gösterdiğini belirtti. Bu nedenle, bulgular hastalıkları önlemek için yeni terapötik yaklaşımlar için yollar sunabilir. Bununla birlikte, yazarlar üreme yaşamındaki artışın hormonla ilişkili kanser riskini artırabileceği konusunda uyardılar.
Çalışmada, yazarlar 40 ila 60 yaşları arasında menopoz geçirmiş olan Avrupa kökenli 201,323 kadının genetik verilerini analiz ettiler. Ekip, yumurtalık yaşlanmasının genetik belirleyicilerini tanımlamak için yumurtalık sağlığı ve gecikmiş menopoz ile ilişkili 13 milyondan fazla gen ve DDR yolunu inceledi. Hipotalamus ve hipofiz bezinde eksprese edilen genlerden etkilenen ergenlikte menstruasyonun başlangıcından farklı olarak, menopoz sadece yumurtalıklarda ve üreme dokularında eksprese edilen genlere bağlıydı. Araştırmacılar, DNA onarımı yapan ve kadınlarda üreme dönemini ve menopoz başlangıcını etkileyen iki anahtar enzim (ATR — CHEK1 ve ATM-CHEK2) tanımladılar. Daha sonra yavrularındaki etkileri gözlemlemek için dişi farelerde ilişkili genleri, Chek1 ve Chek2'yi manipüle ettiler.
Çalışma, Chek1'in anne farelerde, dişi yavrularında aşırı eksprese edildiğinde (doğal olarak kapandıktan sonra yaşlanan genlerde açıldığında) ve bundan sonraki neslin üreme ömrünün arttığını buldu. Bu, fetüsteki başlangıç oosit sayısındaki artışla mümkün oldu. Böylece, doğumda oosit sayısını artırarak, gen iki nesil farenin daha uzun bir üreme ömrüne sahip olmasını sağlamıştır. Bu nedenle araştırmacılar, manipülasyona rağmen yumurtaların kalitesinin genetik olarak tehlikeye girmediğini de tespit ettiler.
Bu arada, Chek2 farelerde inaktive edildiğinde, sonraki nesiller de üreme ömründe bir artış gösterdi, ancak yumurta rezervindeki bir artıştan değil. Aksine gen, yumurtalıklardaki foliküllerin doğal bozulmasını azalttı ve içinde oositler yumurta hücrelerine dönüştü. Bu, foliküllerin daha uzun süre çalışmasını sağladı, daha fazla yumurta hücresi üretti ve böylece yumurtaların tükenme oranını düşürdü, böylece üreme ömrünü uzattı. Doğal olarak geni olmayan kadınlarda, menopoz yaşı aktif geni olan kadınlardan ortalama 3.5 yıl sonraydı. Araştırmacılar ayrıca, Doğu Asya kökenli 78.317 kadın da dahil olmak üzere bulgularını doğrulamak için diğer bağımsız veri setlerini kullandılar.
Comments